کار تیمی، کار گروهی

 کار تیمی و کار گروهی

تیم چیست؟

در واقع تیم از دو یا چند نفر عضو تشکیل شده که روابط و وابستگی‌های متقابلی با یکدیگر دارند تا در نهایت با هم به اهداف مورد نظر خود دست یابند. همین روابط متقابل و اهداف مشترک نقطه وصل این افراد است که باعث می‌شود به تبادل اطلاعات بپردازند و سعی کنند بهترین تصمیمات را هر کدامشان در حوزه مسئولیت خود اتخاذ کنند تا در نهایت یکدیگر را برای جلو بردن مجموعه و رسیدن به اهداف مشترک یاری نمایند. هر یک از اعضای این تیم در جایگاه سازمانی خود سهم و نقش مشخصی از پیش برد کارها را دارند و در نهایت با هم افزایی، اهداف جمعی قابل دسترس تر می‌شود. در حقیقت عملکرد جمعی در اثر این هم افزایی بهتر و بالاتر از عملکرد فردی هر یک از افراد است.

در تیم، افراد با توانایی‌ها و تخصص‌های مکمل یک دیگر جمع شده و علاوه بر انجام مسئولیت تخصصی خود، برای رسیدن به اهداف مشترک تعهدی دسته جمعی دارند تا بتوانند اهداف تیم را تحقق بخشند. این میزان از تعهد متقابل که بین اعضای تیم است هرکز در یک گروه کاری وجود ندارد. از مهم ترین ویژگی‌های یک تیم، انسجام و هماهنگی بالا میان اعضای آن است، که موجب می‌شود به راحتی در حین مشکل در انجام وظایف هر کدام، دیگران با تمام نیرو به کمک وی بشتابند. در یک تیم، اعضا در تلاشند به هر نحوی به هم کمک کنند تا نتیجه دلخواه کل مجموعه به دست آید و به همین جهت به هم یاری می رسانند و نیروی جمعی آن‌ها به مراتب قوی تر از نیروی فردی هر یک از آن‌هاست، که موجب می‌شود دستیابی به اهداف جمعی در دسترس تر باشد. همکاری تنگاتنگ میان اعضا، از ویژگی های تیم است.

گروه چیست؟

در گروه هر یک از افرادی که کنار هم کار می‌کنند، مسئولیت خود را دارند و بیشتر به فکر خود و انجام مسئولیت خود هستند و هم افزایی خاصی میانشان صورت نمی‌گیرد و سعی در پوشش اشکالات و ضعف‌های همدیگر، مانند تیم را ندارند. در حقیقت فعالیت اعضای گروه وابستگی خاصی به دیگر اعضا ندارد و افراد به طور معناداری به هم وابسته نیستند.  در گروه هر فرد شرح وظایف مشخصی دارد و بر طبق وظایف از پیش تعیین شده خود کار می‌کند. تعریف گروه را بر این اساس می‌توان مجموعه افرادی دانست که در قالب یک مجموعه کنار هم فعالیت می‌کنند و وظایف و مسئولیت‌ ها هر یک کاملا مشخص شده است و هر کدام از اعضا فقط در قالب وظایف تعیین شده فعالیت می‌کنند.

تفاوت کار گروهی و تیمی

تفاوت‌ کار گروهی و کار تیمی : اگر در سطح جامعه به سراغ افراد مختلف برویم و از آن‌ها درباره‌ی تفاوت کار گروهی و کار تیمی بپرسیم، ممکن است چیز زیادی دستگیرمان نشود.از نظر بسیاری از افراد، گروه همان تیم و کار گروهی همان کار تیمی‌ست. اما اگر کمی بیشتر به این دو مفهوم دقت کنیم و کمی درباره ‌آن مطالعه کنیم، به‌سادگی درمی‌یابیم که اگرچه کار تیمی و کار گروهی شباهت‌هایی اساسی با یکدیگر دارند، اما تفاوت‌هایی هم وجود دارد که این دو مفهوم را به طور کل از هم متمایز می‌کنند. اهمیت کار تیمی بر هیچ‌کس پوشیده نیست و همه‌ی ما می‌دانیم که از زمان تولد و دوران مدرسه تا آخرین لحظات زندگی‌مان نیاز به تعامل با دیگران داریم و در این مسیر، چه چیزی بیشتر از مهارت‌های کار تیمی کمکمان می‌کند؟کسب و کارها هم از این قضیه مستثنی نیستند و امروزه در هر شرکت و کسب و کاری که وارد شویم، اعضای آن مجموعه را در حال تلاش برای افزایش کار تیمی و گروهی می‌بینیم.

اما با همه‌ی تلاش‌ها و با تمام اهمیت یادگیری مهارت‌های کار گروهی و کار تیمی، بارها در روز‌های زندگی‌مان شاهد این هستیم که مشکلات فراوانی سر راهمان سبز می‌شوند و برای حل آن‌ها به جای وحدت و داشتن بینش تیمی، افراد یک مجموعه متفرق می‌شوند و مشکل را بیشتر می‌کنند.

وقتی در شرایطی بحرانی و در هنگام اتفاقات سخت نمی‌توانیم وحدتمان را حفظ کنیم، یعنی هنوز با مفهوم تیم، گروه، کاری تیمی و کار گروهی آشنا نیستیم.

کار گروهی چیست؟

اگر چه در زبان فارسی در بسیاری از مواقع واژه‌ی تیم را هم معنی با گروه می‌گیریم، اما این دو واژه، تفاوت‌هایی با هم دارند.

به مجموعه‌ای از افراد که در یک دسته‌بندی در کنار هم قرار بگیرند یک گروه می گوییم. به عنوان مثال، گروه دانش‌آموزان پایه‌ی دوم دبستان یک مدرسه‌ی خاص. اگر این گروه را برای نمونه بررسی کنیم، درخواهیم یافت که تمام آنچه اعضا را به یکدیگر مرتبط می‌کند یکسان بودن پایه‌ی تحصیلی، مدرسه و رسالت به پایان رساندن این سال تحصیلی‌ست. اعضای این گروه، برای پیش‌برد اهدافی مشخص، در کنار هم تلاش نمی‌کنند. بلکه هر یک از اعضا، مسیری را برای خودش تعیین کرده و در همان راستا حرکت دارد. به عنوان مثال هر فرد می‌خواهد نمره‌ی بالاتری در پایان سال تحصیلی بگیرد و نمره‌ی بالای یک دانش‌آموز، تاثیری بر دانش‌آموز دیگر ندارد. حتی در این گروه شاهد فرایندهای رقابتی هم هستیم که نه‌تنها باعث ایجاد تعامل نمی شود، بلکه به تعاملات اعضا صدمه هم می‌زند. پس همان‌طور که دیدید در یک گروه، الزاما روح کار مشارکتی و جمعی وجود ندارد. تنها چیزی که اعضای گروه را در کنار هم جمع می‌کند وجود برخی اشتراکات یکسان است و نه چیز دیگر.

برخلاف کار گروهی، در کار تیمی، عملکرد هر یک از اعضا وابسته به دیگران است. برای کار گروهی مثال زدیم. اگر بخواهیم به مثالی هم برای کار تیمی اشاره کنیم می‌توانیم قایقی را به یاد بیاوریم که هر یک از افراد برای حرکت آن باید پارو بزنند و فردی هم در جهت‌یابی به سایر اعضا کمک می‌کند. در کار تیمی، وظایف به طور مشخص بین اعضا تقسیم شده و از آنجا که موفقیت یکی وابسته به موفقیت دیگری‌ست، افراد بدون رقابت و باعلاقه اطلاعات و دانسته‌های خود را در اختیار دیگران می‌گذارند و با این کار آموزش به وجود می‌آید. حالا که این تعاریف را می‌دانیم، راحت‌تر می‌توانیم درباره‌ی تفاوت کار گروهی و کار تیمی صحبت کنیم. همان‌طور که تا این لحظه متوجه شده‌اید آنچه که ما در رفتارهای روزمره و بیشتر از هر چیز در کسب و کارهایمان کم داریم، کار تیمی است.

چه بسا گروه‌هایی که در آن‌ها هیچ کار تیمی وجود ندارد و اعضا نه‌ تنها برای یک هدف مشترک به یاری هم نمی‌شتابند، بلکه تمام تلاششان را برای حذف سایر افراد گروه می‌کنند. برای نزدیک‌تر شدن ذهنمان به مفهوم کار تیمی، در ادامه سعی می‌کنیم به تعدادی از تفاوت‌های اساسی کار گروهی و کار تیمی بپردازیم.

ابتکار و آزادی عمل

یکی از تفاوت‌های کار گروهی و کار تیمی، وجود ابتکار و آزادی عمل برای اعضا در انجام کار تیمی‌ست. مثال مدرسه را به‌خاطر بیاورید. برای موفقیت یک گروه که اعضای آن کمترین میزان تعاملات و اهداف مشترک را با یکدیگر دارند، قوانین را یک سرپرست یا یک رهبر اعلام می‌کند و سایر اعضا موظف‌اند در چهارچوب آن قوانین حرکت کنند. در واقع هیچ یک از اعضای گروه اجازه‌ی نقد قوانین و اتفاقات را ندارد. این اتفاق تاحدودی هم طبیعی‌ست چرا که در گروه‌هایی که رقابت بین اعضا زیاد است ممکن است تصمیمات خارج از چهارچوب هر یک از اعضا به دیگران آسیب بزند. اما در کار تیمی تمامی اعضا اجازه دارند آزادانه نظراتشان را بیان کنند و سایر اعضای تیم نظرات آن‌ها را با ذهنی باز دریافت می‌کنند و درباره‌ی آن صحبت می‌کنند.

مشارکت

نکته‌ی دیگری که در تفاوت کار گروهی و کار تیمی باید در نظر گرفت این است که در کار گروهی، اگر یکی از اعضا نظراتش را بیان کند، به‌طور معمول اختمالا با مخالفت و شورش سایر اعضا روبرو می‌شود. در واقع در گروه‌ها این عقیده تشویق می‌شود که افراد نظراتشان را پنهان کنند و هر کس که به بیان نظرش می‌پردازد حتما فکری شوم در سر دارد. برعکس، در یک تیم و در کار تیمی با شاهد این هستیم که تک تک اعضا به بیان نظراتشان تشویق می‌شوند و نظرات نه وسیله‌ای برای آسیب زدن به دیگران، بلکه ابزاری برای رشد و پیشرفت تمام اعضای گروه است.

هم‌افزایی

«کل بزرگتر از جمع اجزاست» شاید زمانی که روانشناس بزرگ گشتالتی، فردریک پرلز این جمله را برای اولین بار مطرح می‌کرد، اطلاعی نداشت که به یکی از بزرگترین تفاوت‌های کار گروهی و کار تیمی اشاره می‌کند.

واقعیت این است که در کار تیمی، داشتن آرمانی مشترک باعث می‌شود تا مجموع برآیند فعالیت تک تک افراد، نتیجه‌ای بزرگتر از حد پیش‌بینی شده به وجود بیاورد و برای همین هم وقتی با تیم‌هایی روبرو می‌شویم که کار تیمی را درست و جدی یادگرفته‌اند، با نتایجی خارق‌العاده و غیر قابل باور مواجه می‌شویم. حال آنکه در کارهای گروهی، چون هر یک از اعضا تنها به موفقیت خودش فکر می‌کند و سعی می‌کند تا خودش را به موفقیت برساند، به ‌طور معمول نتیجه پایین‌تر یا مساوی همان‌چیزی‌ است که انتظار می‌رفت.

سخن پایانی

درباره‌ی تفاوت کارگروهی و کار تیمی عقاید و نظرات مثبت و منفی زیادی وجود دارد. آنچه واضح است این است که کار تیمی نیاز به آموزش‌ها و مهارت‌هایی دارد که به‌مرور زمان به دست می‌آید و آنچه آن را به طور واضح متمایز می‌کند، تلاش تک تک اعضا برای رسیدن به یک هدف مشترک و یک پیروزی نهایی است. اگرچه کار تیمی در بسیاری از کشورها از دوران کودکی به افراد آموزش داده می‌شود و اعضای جامعه از نخستین روزهای زندگی آن را تمرین می‌کنند، اما نباید فکر کنیم که هیچ زمانی برای یادگیری آن دیر است.

با یادگرفتن مهارت کار تیمی و با پذیرش نظرات مخالف طرف مقابلمان و با تشویق دیگران برای بیان آزادانه‌ی نظراتشان، به خودمان و جامعه‌ی اطرافمان در بهتر شدن و رسیدن به نتایجی بس عظیم کمک می‌کنیم.